Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi

Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi (MBDD) yayın etik ilkeler Committee on Publication Ethics (COPE)'nin rehber ve politikaları esas alınarak hazırlanmıştır. (https://publicationethics.org) Aşağıdaki başlıklarda ilgili linkler verilmiştir.

Yazarlık Politikası
MBDD, bir araştırma makalesine yapılan katkıların adil şekilde tanınmasını sağlamak amacıyla COPE Yazarlık Kılavuzuna uygun hareket eder (https://publicationethics.org/guidance/discussion-document/authorship ). Yazarlık, hak hem de sorumluluk taşır dolayısıyla makalede adı geçen tüm yazarların araştırmaya önemli katkılarda bulunmuş olmaları gerekmektedir.
Çok yazarlı çalışmalarda, Yazar Katkıları bölümü makalenin sonuç kısmından sonra ve kaynakçadan önce yer almalıdır. Hangi yazarın hangi bölüme katkıda bulunduğu, isim baş harfleri ve soyadı ile belirtilmelidir. Detaylar, “Makale Gönderim Kontrol Listesi” düğmesine tıklanarak bulunabilir. Yazarlar, yazarlık kriterlerini karşılamayan ancak çalışmaya katkı sağlayan kişileri teşekkür bölümünde belirtebilirler.
Yazarlar, araştırmanın tasarımı ve uygulanmasında yapay zeka (YZ) ve YZ destekli araçlar kullanmışlarsa, bunu yöntem bölümünde açıkça belirtmelidirler. YZ kullanımının belirtilmesi, makalenin yayınlanmasını engellemez; aksine, araştırmanın şeffaf bir şekilde sunulmasını sağlar.

Eğer hakem değerlendirme süreci sırasında bir yazarlık anlaşmazlığı tespit edilirse, ilgili taraflar Editör ile iletişime geçmelidir. Editör, iddia edilen anlaşmazlığı araştırmak için gerekli önlemleri alır ve yazarlarla iletişime geçerek iddianın geçerliliğini değerlendirir. Eğer anlaşmazlık doğrulanırsa, makale reddedilir.

Etik yazarlık; dürüstlük, şeffaflık ve yayıncılıkla ilgili belirlenmiş standartlara bağlılık gerektirir. MBDD, COPE tarafından belirlenen etik yazarlık ilkelerini benimsemektedir. (https://publicationethics.org/search?query=ethical+authorship)

Etik Yazarlık Kriterleri
Genel kabul görmüş kılavuzlara göre, bir yazar aşağıdaki tüm kriterleri karşılamalıdır:
1. Önemli Katkı – Yazar, araştırmanın tasarımına, veri toplama sürecine, analizine veya yorumlanmasına önemli ölçüde katkıda bulunmuş olmalıdır.
2. Makale Taslağını Hazırlama veya Eleştirel Revizyon – Yazar, makalenin bilimsel içeriğini oluşturma veya önemli revizyonlar yapma sürecinde aktif olarak yer almalıdır.
3. Son Versiyonun Onayı – Yazar, makalenin son halini inceleyip onayladıktan sonra yayımlanmak üzere göndermelidir.
4. Sorumluluk – Yazar, çalışmanın doğruluğu ve bütünlüğünden sorumlu olmayı kabul etmeli ve tüm süreçlerin uygun şekilde yürütüldüğünden emin olmalıdır.

Etik Olmayan Yazarlık Uygulamaları
Akademik bütünlüğü korumak için aşağıdaki etik dışı yazarlık uygulamalarından kaçınılmalıdır:
• Hayalet Yazarlık (Ghost Authorship) – Önemli katkı sağlayan bir kişinin, kurumsal veya profesyonel nedenlerle yazar olarak belirtilmemesi.
• Hediye (Onursal) Yazarlık (Gift/Honorary Authorship) – Araştırmaya hiçbir katkısı olmayan veya çok az katkıda bulunan bir kişinin yazar olarak eklenmesi.
• Misafir Yazarlık (Guest Authorship) – Çalışmaya katkısı olmayan tanınmış bir araştırmacının, makalenin güvenilirliğini artırmak amacıyla yazar listesine eklenmesi.
• Yazarlık Anlaşmazlıkları – Yazar sırasının yanlış belirlenmesi veya katkı sağlayan kişilerin haksız yere dışlanması.

Etik Yazarlık İçin En İyi Uygulamalar
• Yazarlığı Erken Aşamada Tartışın – Araştırma ekibi, çalışmaya başlamadan önce yazarlık rollerini belirlemelidir.
• Kurumsal ve Dergi Politikalarına Uyulmalıdır – Akademik kurumlar ve yayıncılar tarafından belirlenen yazarlık kurallarına uyulmalıdır.
• Katkıları Açıklayın – Yazarların katkıları CRediT (Contributor Roles Taxonomy) gibi araçlar kullanılarak net bir şekilde belirtilmelidir.
• Yazar Olmayanların Katkılarını Belirtin – Yazarlık kriterlerini karşılamayan ancak çalışmaya katkıda bulunan kişiler ayrı bir teşekkür bölümünde anılmalıdır.
• Yapay Zeka Kullanımını Açıklayın – Eğer araştırmada veya makale yazımında yapay zeka araçları kullanıldıysa, bunların rolü açıkça belirtilmelidir.
Etik yazarlık standartlarına uyum, araştırmacılara adil tanınırlık sağlarken, bilimsel güvenilirliği koruyarak akademik yayıncılığın bütünlüğüne katkıda bulunur.

Hakemler için Etik Kriterler
MBDD, çift kör hakem değerlendirme (peer review) politikasını takip etmektedir. Değerlendirme süreci, akademik camianın gönüllü katılımına dayanır ve sürece dahil olan tüm tarafların sorumlu ve etik davranmasını gerektirir. Hakemler bu süreçte kritik bir rol oynar ve en yüksek etik standartlara uymaları beklenir. Etik yükümlülükler arasında önyargıdan kaçınmak, fikri mülkiyet haklarına saygı göstermek ve diğer araştırmacıların katkılarını tanımak yer alır.
Hakemler, değerlendirmelerini etik ve hesap verebilir bir şekilde yürütmelidir. Ayrıca, COPE Hakemler İçin Etik Kılavuzunu gözden geçirmeleri teşvik edilmektedir (https://publicationethics.org/media/237/download?attachment ).

MBDD Yayın Kurulu, dergi ile hakemler arasındaki iletişimi kolaylaştırarak tutarlı, adil ve zamanında bir değerlendirme süreci sağlamak için çalışmaktadır. COPE Hakemler İçin Etik Kılavuzunda yer alan bazı önemli noktalar şunlardır:
• Hakemler, gönderilen makalelerle ilgili tüm bilgileri ayrıcalıklı ve kesinlikle gizli tutmalıdır.
• Hakemler ve editörler, değerlendirme sırasında yalnızca makalenin entelektüel ve bilimsel içeriğine odaklanmalı, kişisel önyargılardan kaçınmalıdır.
• Hakemler, değerlendirmelerinde nesnelliği korumalıdır.
• Hakemler, öncelikle değerlendirme davetini kabul etmeli ve ardından belirlenen süre içinde değerlendirmeyi tamamlamalıdır. Ek süreye ihtiyaç duyulması halinde, uzatma talebinde bulunabilirler; ancak değerlendirme makul bir zaman dilimi içinde tamamlanmalıdır.
• Hakemler, yazar(lar) tarafından gerçekleştirildiği düşünülen herhangi bir etik ihlali (örneğin intihal veya diğer etik dışı uygulamalar) durumunda derhal sorumlu editörü bilgilendirmelidir.

Editörler Kurulu için Yayın Etik İlkeleri: :
Editörler, yazarlar ve okuyucuların ihtiyaçlarını karşılamak için yayın politikalarını ve etik uygulamaları sürekli gözden geçirerek günceller. MBDD, tüm yayın süreçlerinde şeffaflık ve bütünlüğü sağlamak için belirli prosedürleri oluşturur ve uygular.
Uygulanan başlıca etik kriterler:
• Bir makalenin kabul veya reddi, yalnızca çalışmanın katkısı, özgünlüğü, açıklığı ve derginin amaçlarına ve kapsamına uygunluğu temelinde değerlendirilir.
• Editörler, yayımlanana kadar gönderilen çalışmaların gizliliğini korur; ancak, mükerrer makale şüphesi durumunda istisna yapılabilir.
• Tüm makalelerin adil ve tarafsız bir şekilde değerlendirilmesi sağlanır.
• Editörler; ırk, din, cinsiyet, yaş, etnik köken, siyasi görüş, cinsel yönelim, köken ülkesi veya diğer kişisel faktörlere dayalı ayrımcılık yapmaz.
• Çıkar çatışmaları ve geri çekme işlemleri büyük bir titizlikle ve gizlilikle ele alınır.

Araştırma Etiği
MBDD, yazarlardan en yüksek araştırma etiği standartları beklemektedir. Aşağıda temel ilkeler belirtilmiştir:
• Dürüstlük, kalite ve şeffaflık, araştırma tasarımı, gözden geçirme ve yürütme süreçlerinde korunmalıdır.
• Veri kaynakları ve işleme yöntemleri açıkça belirtilmelidir:
• Kullanılan halka açık veri tabanları belirtilmelidir (örn. Datastream, Bloomberg, CRSP, Compustat vb.).
• Verilerin nasıl işlendiği ve analiz edildiği açıklanmalıdır (örn. Excel, SPSS, STATA vb.).
• Bir okuyucu, hakem veya Alan Editörü verilerin doğruluğunu veya geçerliliğini sorgularsa, Editör, yazar(lar)dan veri doğrulaması talep edebilir.
• Birincil veriler kullanılıyorsa, makale, verilerin nasıl toplandığına dair ayrıntılı bilgi içermelidir (yazarlar veya üçüncü taraflar tarafından toplanıp toplanmadığı gibi).
• Anket temelli çalışmalar için anket aracı eklenmelidir.
• Anlaşmazlık durumunda, özel veriler doğrulama için mevcut olmalıdır.
ULAKBİM TR Dizin yönetmeliklerine göre, 2020 itibarıyla Sosyal Bilimler dahil tüm bilim alanlarında yapılan araştırmalar için etik onay gereklidir. Yazarlar, anket araçları kullanırken gereklilikleri kontrol etmelidir (https://dergipark.org.tr/tr/pub/mbdd/page/9238 ).

Araştırmada Etik Hususlar
• Tam açıklama: Araştırma ekibi ve katılımcılar, çalışmanın amacı, yöntemleri, potansiyel kullanımları, gereklilikleri ve riskleri hakkında bilgilendirilmelidir.
• Gizlilik: Araştırma katılımcılarının kimliği ve sağladıkları bilgiler korunmalıdır. Araştırma, katılımcıların özerkliğini ve onurunu güvence altına alacak şekilde tasarlanmalıdır.
• Gönüllü katılım: Katılımcılar, baskı altında kalmadan, tamamen gönüllü olarak araştırmaya katılmalıdır.
• Zararın en aza indirilmesi: Araştırma, katılımcıların herhangi bir riskle karşılaşmamasını sağlayacak şekilde planlanmalıdır.
• Bilgilendirilmiş onam:
o İnsan denekleri içeren deneysel çalışmalarda, katılımcılardan yazılı bilgilendirilmiş onam alınmalıdır.
o Çocuklar veya vasiliği olan bireyler için yasal vasinin onayı gereklidir.
• Kurumsal onay: Araştırma, bir kurum veya kuruluş bünyesinde yürütülecekse, önceden onay alınmalıdır.
• Etik uygunluk: İnsan denekleriyle yapılan çalışmaların yöntem bölümünde, katılımcılardan bilgilendirilmiş onam alındığı ve çalışmanın gerçekleştirildiği kurumdan etik kurul onayı alındığı belirtilmelidir.


Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi Yayın Politikası

Makale Değerlendirme Süreci ve Süresi
Değerlendirme Süreci
Dergi, çift kör hakem değerlendirme politikası uygulamakta olup aşağıdaki adımları takip etmektedir:
1. Ön Değerlendirme:
Gönderilen makaleler, uygun format ve derginin misyonuna uygunluk açısından editoryal incelemeye tabi tutulur. Eğer bir makale değerlendirmeye uygun bulunmaz veya revizyon gerektirirse, editör ilgili yazarı bilgilendirir.
2. Resmî Değerlendirme:
Ön değerlendirmeyi geçen makaleler bir alan editörüne atanır. Alan editörü ek bir inceleme yapar. Gerekli görülmesi hâlinde, makale yazarlarına yorum veya düzeltme talepleriyle geri gönderilir. Uygun bulunursa, makalenin körleştirilmiş kopyası iki hakeme resmî değerlendirme için iletilir.
3. Değerlendirme ve Karar:
Alan editörü, hakemlerin yorumlarını ve önerilerini inceler. Eğer iki hakemin değerlendirmeleri çelişkili ise üçüncü bir hakem (hakem kararını belirleyici) sürece dâhil edilir. Hakemlerin geri bildirimlerine dayanarak, alan editörü yazara ret, kabul, majör revizyon veya minor revizyon kararını bildirir.
4. Revizyon ve Yeniden Gönderim:
Revizyon istenmesi durumunda, düzeltilmiş makale aynı hakemlere tekrar gönderilir. Yazarlar ayrıca, hakemlerin her bir yorumunun nasıl ele alındığını ve değişikliklerin nerede yapıldığını açıklayan ayrıntılı bir yanıt sunmalıdır.
5. Son Karar:
Değerlendirme süreci, nihai yayımlama kararı verilene kadar devam eder. Süreci başlatan editör, alan editörünün aldığı tüm kararları gözden geçirerek nihai kararı onaylar.
Ön değerlendirmeden sonra, Editör makaleyi bir Alan Editörüne atar. Alan Editörü, değerlendirme için en az iki hakemi davet eder.

Hakemlerin değerlendirmeleri nesnel olmalıdır. Değerlendirme sürecinde aşağıdaki hususlara dair yorum yapmaları beklenir:
• Makale yeni ve önemli bilgiler içeriyor mu?
• Özet, makalenin içeriğini açık ve doğru bir şekilde tanımlıyor mu?
• Bu makale daha önce yayımlandı mı?
• Yazar herhangi bir içeriği intihal etti mi?
• Araştırma problemi önemli ve net bir şekilde ifade edilmiş mi?
• Yöntemler kapsamlı bir şekilde tanımlanmış mı?
• Yorumlar ve sonuçlar elde edilen verilerle destekleniyor mu?
• Alandaki diğer çalışmalara yeterli atıf yapılmış mı?
• Dil kullanımı uygun mu?
• Veri doğruluğu veya geçerliliği ile ilgili herhangi bir sorun var mı
Dergiye gelen ve ön değerlendirmeyi geçen çalışmaların değerlendirilmesi ve hakem değerlendirmelerinin olumlu olması şartıyla yayınlanması süreci 6 - 9 ay arasında sürmektedir.

Reddedilen Makaleler İçin İtiraz Süreci
MBDD’nin politikası, bir makale hakkında verilen editör kararının nihai olduğunu belirtmektedir. Ancak, yalnızca doğrulanabilir bir hata yapılması veya değerlendirme sürecinde tarafsızlık ilkesinin ihlal edilmesi durumunda istisnalar uygulanabilir. Salt yargı farklılıkları, itiraz için geçerli bir gerekçe olarak kabul edilmez.
İtirazlar, mevcut Editör(ler)e yönlendirilmelidir. Editörler, ön inceleme yaparak itirazın, değerlendirme sürecinde gerçek bir hata veya tarafsızlık ihlali temelinde olup olmadığını belirler. Böyle bir durum tespit edilmezse, itiraz gerekçesiz kabul edilerek reddedilir ve ek bir işlem yapılmaz.
Eğer bir hata veya tarafsızlık ihlali iddia ediliyorsa, Editör, MBDD’de mevcut veya önceki editoryal deneyime sahip seçkin bir araştırmacıyı Danışman Editör olarak atar. Danışman Editör, itirazı bağımsız olarak değerlendirir ve ilgili tüm belgeleri gözden geçirir. Gerekli görmesi hâlinde, orijinal Alan Editörü ve hakemlerle ek görüş alışverişinde bulunabilir.
Değerlendirme tamamlandıktan sonra Danışman Editör, orijinal kararın onaylanmasını veya iptal edilmesini tavsiye eder. Editör, bu tavsiyeyi dikkate alarak nihai kararını verir:
• Eğer itiraz reddedilirse, süreç kapatılır ve başka bir işlem yapılmaz.
• Eğer itiraz kabul edilirse, Editör, Danışman Editör ve orijinal Alan Editörü ile istişare ederek yeni bir karar mektubu hazırlar. Bu mektupta, itiraz sürecindeki değerlendirmeler dikkate alınarak güncellenmiş bir karar yazarlara iletilir.

Çıkar Çatışması Politikası
MBDD, makalelerin tarafsız ve adil bir şekilde değerlendirilmesini sağlamayı taahhüt etmektedir. Bu nedenle, COPE Çıkar Çatışması Kılavuzuna (https://publicationethics.org/news-opinion/conflicts-interest ) uygun olarak, Editörlerin ve hakemlerin, çıkar çatışması bulunan veya çıkar çatışması olasılığı taşıyan makaleleri değerlendirmesi engellenmektedir.
Aşağıda belirtilmeyen ancak yazar(lar), editörler, hakemler veya okuyucular tarafından dile getirilen çıkar çatışması endişelerinde, COPE yönergeleri esas alınacaktır.
Yazarlar, makale gönderirken “Yazar Çıkar Çatışması” formunu (https://dergipark.org.tr/tr/download/journal-file/25543 ) doldurmalı ve göndermelidir.

Bir Editör veya hakem için aşağıdaki durumların varlığı halinde çıkar çatışması olduğu varsayılır:
• Yazar ile nesnel karar vermesini etkileyebilecek bir kişisel ilişkisi varsa.
• Yazar ile aynı akademik bölümde görev yapıyorsa.
• Yazarın doktora tez jürisine başkanlık ettiyse veya benzer bir şekilde yazarı akademik olarak denetlediyse.
• Yazar ile birlikte daha önce ortak bir makale yayımladıysa.
• Daha önce başka bir dergide, makalenin önceki versiyonu için editoryal karar verme yetkisine sahip olduysa.

Editörler ve Alan Editörleri, değerlendirdikleri makaleler için editoryal karar yetkisine sahiptir. Eğer bir Editör veya Alan Editörü çıkar çatışmasına sahipse, şu adımlardan biri uygulanır:
• Bağımsız bir Editör, makalenin değerlendirme sürecini yönetir.
• Editör, değerlendirme sürecini yönetmesi için bağımsız bir Alan Editörü atar.
Çıkar çatışması bulunan Editör, sistemde ilgili makale hakkında hiçbir bilgiye erişemez.
Çift kör hakem değerlendirme süreci nedeniyle, çıkar çatışmalarını tespit etme sorumluluğu öncelikli olarak Editörler ve Alan Editörlerine aittir. Ancak, bir hakem potansiyel bir çıkar çatışması olduğunu düşünüyorsa, derhâl Editörü bilgilendirmelidir. Değerlendirme süreci sırasında bir çıkar çatışması tespit edilirse, Editör gerekli önlemleri alarak makaleyi farklı bir Alan Editörüne veya hakeme devredecektir.

Geri Çekme Politikası
MBDD’nin yayınlanmış bir makalenin geri çekilme politikası, COPE Geri Çekme Kılavuzlarına (https://publicationethics.org/guidance/guideline/retraction-guidelines ) uygun olarak yürütülmektedir. Bir makale aşağıdaki nedenler de dahil olmak üzere çeşitli sebeplerle geri çekilebilir:
• Bulguların geçerliliğini etkileyen önemli hatalar,
• Veri uydurma veya tahrif etme,
• Etik olmayan araştırma uygulamaları,
• İntihal (aşırma).
Geri çekme bildirimleri, genellikle tek bir makale için yayımlanır ve okuyucuların makalenin neden güvenilmez olduğunu ve sorunun nasıl tespit edildiğini anlamalarına yardımcı olmak amacıyla geri çekme nedenlerini açıkça belirtir.
Eğer yazar(lar) yazılı izin verirse, geri çekme bildiriminde geri çekme işlemini kimin başlattığına dair bilgi de yer alabilir.

Düzeltme Politikası
Bir makale yayımlandıktan sonra, yazar(lar) küçük bir hata veya yanlış ifade fark edebilir. Bu tür hatalar, araştırmanın güvenilirliğini, bütünlüğünü veya sonuçlarını etkilemez. Böyle bir durumda, yazar(lar) hatanın ayrıntılarını ve gerekli düzeltmeyi belirterek Editör ile iletişime geçmelidir.
Editör, makaleyi inceleyerek hatanın niteliğini değerlendirir ve bunun küçük bir hata olup olmadığını belirler. Eğer hata küçük olarak kabul edilir ve çalışmanın bulgularını etkilemezse, bir Erratum (Düzeltme Notu) yayımlanabilir.
Erratum, orijinal makaleye çift yönlü olarak bağlantılandırılan resmi bir düzeltme bildirisi olup, yayımlanan kaydın doğruluğunu ve şeffaflığını korumaya hizmet eder.

Endişe İfadesi Politikası
Editör Kurulu tarafından yayımlanan Endişe İfadeleri, nispeten yeni ve nadir görülen bir uygulamadır. Yayın Etiği Komitesi (COPE), bir makalenin ne zaman geri çekilmesi veya bir Endişe İfadesi yayımlanması gerektiğine ilişkin rehberlik sağlamaktadır (https://publicationethics.org/guidance/guideline/retraction-guidelines).
Editörler, Endişe İfadesi yayımlarken son derece dikkatli olmalı ve daha sonra geçersiz olabilecek beyanlarda bulunmaktan kaçınmalıdır. Sürecin gizliliği korunmalı, nesnel endişeler (makaledeki doğrulanabilir sorunlara dayanan) ile öznel endişeler (yorumlamaya dayalı) birbirinden ayrılmalıdır. Öznel değerlendirmeler, yazarlara karşı haksızlık oluşturabilir.

Bir Endişe İfadesi, aşağıdaki durumlarda yayımlanabilir:
• Kesin olmayan araştırma kanıtları
• Veri uydurma veya yanlış beyan
• Yayın etiği ihlalleri
• İntihal
• Aynı makalenin mükerrer yayımlanması
Endişe İfadesi Yayınlama Süreci
MBDD yazarları veya okuyucuları, olası bir sorunu Editör’e bildirebilir. Editör, makaleyi ve destekleyici belgeleri inceleyerek endişenin geçerliliğini değerlendirir. Gerekirse, bağımsız ve seçkin akademisyenlerden oluşan bir panel toplanır. Panel üyeleri, iddialar hakkında bilgilendirilir ve tüm tarafların itibarını korumak adına gizlilik ve profesyonellik ilkelerine bağlı kalmaları beklenir.
Panel raporunu inceledikten sonra, Editör Endişe İfadesi yayımlanıp yayımlanmayacağına dair nihai kararını verir. Eğer yayımlanırsa, orijinal makale ile bağlantılandırılarak endişenin nedenleri açıkça belirtilir

Açık Erişim Politikası
Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, tüm içeriği okura ya da okurun dahil olduğu kuruma ücretsiz olarak sunulur. Okurlar, ticari amaç haricinde, yayıncı ya da yazardan izin almadan dergi makalelerinin tam metnini okuyabilir, indirebilir, kopyalayabilir, arayabilir ve link sağlayabilir.

Yedekleme
 Dergipark yayınlanan sayıları yedekleyip lokal olarak uzun dönem saklamaktadır.